Natuur en recreatie op de Arnhemse Veluwe

Het groen in Arnhem maakt onze stad niet alleen mooi, maar ook gezond en leefbaar. Voor bewoners betekent het frisse lucht, verkoeling, fijne ontmoetingsplekken, wandelen en sporten. Voor dieren biedt het groen een veilige leefomgeving.

Natura 2000-gebied

Ten noorden van de Schelmseweg zijn de bossen, heide en natuurgebieden onderdeel van Natura 2000-gebied Veluwe. Een groot deel is in eigendom van de gemeente Arnhem. Hier bevindt zich ook Bos Schaarsbergen. Het gebied is populair bij recreanten die komen bewegen in de natuur. Dat vinden we belangrijk en willen we graag zo houden. Met de groei van de stad zal de recreatiebehoefte waarschijnlijk toenemen. Daarom is een goede balans tussen natuur en bewegen in het gehele gebied belangrijk. We willen de natuur behouden en herstellen en tegelijkertijd voldoende ruimte bieden voor recreatie zoals fietsen, paardrijden, sporten en wandelen.

Overzichtskaart van Arnhem Noord, ten noorden van de Schelmseweg. U ziet de gebieden (bos, natuur, heide, landbouwgronden) in eigendom en beheer van de gemeente Arnhem. Het beheer wordt uitgevoerd door Afdeling Bossen en Parken. Bepaalde landbouwgronden verpachten we aan boeren.

Verbeteren van de natuur

Dit gaan we doen door biodiversiteit te stimuleren en onze bossen en parken klimaatbestendig te maken. Daarbij kunt u bijvoorbeeld denken aan het creëren van gezonde bodems die regenwater en voedingsstoffen vasthouden. En ook aan het aanleggen en behouden van verschillende soorten groen en wateren (graslanden, bosranden, hagen, open water, poelen, enz.). Daar waar het mogelijk is verbinden we natuurgebieden aan elkaar.

Dit is nodig voor voldoende leefgebied van verschillende soorten dieren op de Arnhemse Veluwe die zich verplaatsen via vaste routes, de zogenaamde migratieroutes. 

Overzichtskaart van Arnhem Noord, ten noorden van de Schelmseweg. U ziet waar de leefgebieden van de grotere dieren (icoon) zijn en hoe ze zich de gehele dag tussen de leefgebieden verplaatsen op zoek naar voedsel/vocht en rust (veiligheid) en ook voor voortplanting. Dit is aangegeven met de groene pijlen, de wildwissels. Daarvoor moeten ze wegen oversteken. Soms is er een (dassen) tunnel onder een weg. Verder zijn er hekwerken en rasters om de terreinen die de dieren tegenhouden. Op sommige plekken is het raster lager gezet zodat de ree en het edelhert er wel overheen kunnen, maar het wilde zwijn niet. Provincie Gelderland heeft namelijk voor het wilde zwijn gebieden bepaald waar ze wel en niet mogen komen. Verder zijn er plekken waar we het raster nog willen verlagen om de verbindingen van de ree en het edelhert te herstellen en hun leefgebied te vergroten.

Bewegen in de natuur

Voor een betere balans tussen natuur en recreatie binnen Natura 2000-gebieden heeft de Provincie Gelderland samen met andere partijen het ‘Recreatiezoneringsplan Veluwe’ opgesteld. Het plan richt zich op het herstel van de natuur en de verbetering van de recreatieve padenstructuur. In Bos Schaarsbergen zijn rustgebieden voor de natuur gemaakt. In deze gebieden zijn de paden voor recreatie afgesloten.

Met de komst van de rustgebieden (en dus minder ruimte voor recreatie) was ook de behoefte van gebruikers om de routes aan te passen en de recreatievormen te scheiden. Daar zijn we in Bos Schaarsbergen mee begonnen en doen we inmiddels ook in andere gebieden die eigendom zijn van de gemeente Arnhem. In Arnhem hebben we nu, als een van de eerste gemeenten, alle maatregelen uitgevoerd die nodig waren voor dit plan. Iedereen moet namelijk op een veilige en prettige manier kunnen recreëren en genieten van onze mooie bossen. Wel in balans met de natuur. In de raadsbrief leest u daar meer over.

Interessante routes

Een goede balans betekent voldoende veilige en interessante routes voor alle recreatievormen. In het verleden is in Bos Schaarsbergen al een goed netwerk aangelegd van ruiterroutes, hardlooproutes (bijvoorbeeld de Safarirun) en (meer recent) een Mountainbikers(MTB)-route. Deze worden goed gebruikt en vaak positief ervaren. Daarom willen we deze routes uitbreiden en verbeteren op de bestaande paden. Er is ook een fietsnetwerk aangelegd op de bestaande bospaden in Bos Schaarsbergen. Dit is aanvullend op de bestaande fietsknooppuntenroute en MTB-route (Singletrack). Daarbij is gebruikgemaakt van Strava en Komoot. In het bos staan duidelijke toegangs- en routeborden om deze nieuwe situatie en de nieuwe toegangsregels aan te duiden.

Alle recreatieve maatregelen worden samen met het Routebureau Veluwe gedaan. Het Routebureau Veluwe valt onder de VeluweAlliantie en heeft deze opdracht gekregen van de provincie Gelderland, de gemeenten en andere terreineigenaren op de Veluwe. Het Routebureau is verantwoordelijk voor de recreatieve routes op de Veluwe. Zij doen ook het onderhoud, soms samen met vrijwilligers. De MTB-route in Arnhem wordt bijvoorbeeld onderhouden door MTB Zuid Veluwe.

Een overzicht van alle (Arnhemse) routes kunt u bekijken op routenetwerk Veluwe. Deze gegevens komen van het Routebureau Veluwe. Zij houden de routes ook actueel. Een aantal paden zijn nog niet aangepast, waaronder de ruiterpaden. Ook de aangepaste MTB-routes worden verwekt als deze zijn uitgevoerd.

Participatie

We vinden het belangrijk om bij deze opdracht zoveel mogelijk rekening te houden met de meningen, ervaringen en ideeën van verschillende betrokkenen. Het streven daarbij is dat iedereen zich gehoord en betrokken voelt. Alleen samen kunnen we een goede indeling van verschillende recreatievormen krijgen op de Veluwe. Het algemeen belang om zowel de natuur te behouden en te herstellen, als recreatie in de natuur de ruimte te geven, staat daarbij centraal. Wij begrijpen dat dat in de praktijk verschillende ervaringen en emoties kan oproepen bij betrokkenen en staan altijd open voor dialoog om tot gezamenlijke en duurzame oplossingen te komen.

Bijeenkomst

Op 10 maart 2022 is samen met Provincie Gelderland een eerste bijeenkomst georganiseerd over de recreatiezonering en de maatregelen die daarvoor nodig zijn in het Bos Schaarsbergen. Hiervoor is o.a. een huis-aan-huis uitnodiging verspreid in de wijken Schaarsbergen, Alteveer en Cranevelt. Voor de bijeenkomst hingen 2 weken lang uitnodigingen bij de toegangen van het bosgebied. Tijdens de bijeenkomst hebben aanwezigen aangegeven dat ze een betere en duidelijkere padenstructuur willen. Dit komt o.a. door de toenemende conflicten tussen wandelaars, ruiters en fietsers. In de periode daarna zijn er verschillende informatiebijeenkomsten geweest en aparte gesprekken gevoerd met betrokkenen. Ook zijn er meerdere schouwen georganiseerd in de bos- en natuurgebieden. Daarin zijn betrokkenen meegenomen in de ontwikkelingen bij natuurbeheer en recreatie.

Praat mee tijdens de schouw

De schouwen in onze bossen en parken zijn het formele moment om met alle betrokkenen in gesprek te gaan over de ontwikkelingen en maatregelen in een gebied. Tijdens de schouw bespreken we met elkaar de verschillende wensen en behoeften. Op basis daarvan maken we vervolgens een afweging over óf en hoe deze wensen en behoeften meegenomen kunnen worden in de plannen. Twee keer per jaar (in het voor- en najaar) vindt er een schouw plaats, steeds in een ander bos- of natuurgebied. Wilt u meepraten? Aanmelden kan via onze boswachters nina.kreisler@arnhem.nl of maurits.de.groot@arnhem.nl.

De leden van de schouwgroep worden op de hoogte gehouden van de volgende stappen. In 2025 komt er nog een schouw op de locaties Johannahoeve en Lange Hut. Dit is het laatste gebied van de gemeente waar we uitleg geven over de plannen voor de toekomst. Deze plannen zijn al op 19 september 2024 gepresenteerd. Ze gaan over het verplaatsen van een recreatief pad dat geschikt is voor alle recreatievormen en het aanpassen van toegangsborden om het gebruik beter te regelen.

Aanpassing van de MTB-route

Voor de aanpassing van de MTB-route heeft het Routebureau een ecologisch onderzoek laten doen. Uit dit onderzoek blijkt dat de aanpassingen geen negatief effect hebben op de natuur. Het Routebureau werkt samen met de gemeente en MTB-Zuid Veluwe om de nieuwe route in het veld uit te zetten. Het Routebureau heeft reeds een omgevingsvergunning aangevraagd. Als alles volgens planning verloopt, wordt de aangepaste route in het voorjaar van 2025 aangelegd.

Buitencode  

We vinden het belangrijk dat iedereen de Buitencode respecteert. Zo kan iedereen op z'n eigen manier blijven genieten van de natuur. De Buitencode is opgesteld door verschillende sportbonden en natuurorganisaties en bestaat uit 5 regels:  

1. Wees vriendelijk, geef elkaar de ruimte en minder je vaart. 
2. Voel je verantwoordelijk voor je eigen gedrag richting natuur en haar gebruikers. 
3. Durf een ander aan te spreken op zijn gedrag. 
4. Bewegen in de natuur doe je veilig, draag bescherming. 
5. Blijf op de paden en geef natuur de ruimte. 

Meer informatie

Wilt u meer informatie over natuur en recreatie op de Arnhemse Veluwe? Neem dan contact op met projectleider Robin Driessen via robin.driessen@arnhem.nl.

In de gemeentelijke Omgevingsvisie Arnhem 2024 en Groenvisie Arnhem 2017 leest u meer over het duurzaam beheer van onze natuur op de Veluwe.